Bij persoonlijke ontwikkeling richten veel mensen zich op gedragsverandering. Het klinkt logisch: verander je gedrag, en je krijgt andere resultaten. Toch zie ik in mijn werk dat gedragsverandering vaak van korte duur is en niet de voldoening oplevert die men zoekt. Eenmaal terug in de praktijk vallen mensen snel terug in oude patronen. Waarom gebeurt dit?
Gedrag is niet op zichzelf staand. Het wordt aangestuurd door diepere lagen zoals overtuigingen, waarden, emoties en onbewuste patronen vanuit familie- of organisatiesystemen. Werken op gedragsniveau pakt enkel de symptomen aan, niet de oorzaken. Mensen kiezen vaak onbewust voor wat veilig en bekend is. Iets nieuws doen kan onveilig voelen, en bij tegenslag is de verleiding om terug te vallen in oude gewoonten groot. Zelfinzicht en onderzoek kan leiden tot confrontatie met onderwerpen die emotie of spanning oproepen en worden daarom vermeden. Hiermee wordt het lastig om gedrag blijvend te veranderen.
Wil jij je missie echt leven en voldoening halen uit wat je neerzet? Dan is verandering op gedragsniveau niet voldoende. Vaak zien we leiders die tijdelijk resultaat boeken door hard te werken, structuur aan te brengen of hun communicatie te verbeteren. Maar zonder inzicht in wat je écht drijft – bijvoorbeeld de overtuiging dat je alles zelf moet doen, of angst om los te laten – blijft de verandering oppervlakkig. Bij tegenslag val je terug in oud gedrag.
Wat ontbreekt, is bewustzijn. Vaak komen deze patronen uit onze kindertijd, waar we handelden om te overleven of goedkeuring te krijgen van onze ouders. Deze patronen herhalen zich in ons volwassen leven, vaak zonder dat we ons daarvan bewust zijn.
Neem Joyce (fictieve naam), die een bedrijf runt. Ze voelt de druk om altijd als eerste en laatste aanwezig te zijn, vertrouwend op de zichtbaarheid van haar hard werken. Toch merkt ze dat ze het niet volhoudt. Leider zijn, een gezin hebben, sporten en een sociale context vragen veel van haar.
Verdieping in haar achtergrond leert dat ze als oudste kind in een groot gezin verantwoordelijk kreeg toebedeeld van haar ouders. Tegelijk voelde ze zich emotioneel niet gezien. Dit patroon van hard werken om de boel draaiende te houden en tegelijkertijd erkenning te zoeken, herhaalt zich in haar carrière. Pas wanneer Joyce zich bewust wordt van deze oorsprong, kan ze het patroon doorbreken en beginnen te relativeren. Ze realiseert zich dat haar team haar nodig heeft als leider, niet als de eeuwige ‘doe-het-zelver’ en diegene die de deur opent en sluit. Ze doet zichzelf tekort en tegelijk ontneemt ze de mensen in haar organisatie eigenaarschap en verantwoordelijkheid.
Onderzoek ondersteunt deze ervaring. Daniel Kahneman beschrijft in zijn werk over snel en langzaam denken hoe onze automatische reacties (het gedrag dat we vaak willen veranderen) diepgeworteld zijn in ons onderbewuste. Zonder bewustzijn van deze patronen, blijven we vastzitten in hetzelfde gedrag en dus ook de valkuilen die daarbij horen.
Joseph LeDoux gaat dieper in op de neurowetenschap en laat zien dat ons gedrag sterk beïnvloed wordt door emoties en herinneringen die diep in ons brein verankerd liggen. Deze kunnen we niet zomaar met wilskracht of gedragsinterventies veranderen; het vraagt om inzicht in de bron van deze patronen.
Het werk van Hellinger rondom systemisch werken (familie en organisatiesystemen) laat zien hoe patronen uit ons jonge leven zich blijven herhalen in ons volwassen leven zolang we dit niet (h)erkennen. En dit kan van generatie op generatie overgaan.
Daarom geloof ik dat werken op diepere lagen essentieel is voor duurzame verandering. Coaching en training moeten niet alleen gericht zijn op wat je doet, maar vooral op wie je bent: je échte identiteit. Je overtuigingen en onderliggende drijfveren zijn de sleutel voor échte verandering.
In de training ‘Zelfleiderschap’ gaan we hier dieper op in en krijg je inzicht in wat jou écht drijft en wat je nu nog tegenhoud!
Zie voor het aanbod; Training zelfleiderschap
